5. УКАЗ РЭЙХСМАРШАЛА ВЯЛІКАГЕРМАНСКАГА РЭЙХА, УПАЎНАВАЖАНАГА ПА ЧАТЫРОХГАДОВЫМ ПЛАНЕ

5. УКАЗ РЭЙХСМАРШАЛА ВЯЛІКАГЕРМАНСКАГА РЭЙХА, УПАЎНАВАЖАНАГА ПА ЧАТЫРОХГАДОВЫМ ПЛАНЕ

Берлін, 27 ліпеня 1941 г.

Рэйхсмаршал вялікагерманскага рэйха

Упаўнаважаны па чатырохгадовым плане

Са спасылкай на ўказ фюрэра аб эканоміцы на новазанятых усходніх тэрыторыях ад 29 чэрвеня б.г. загадваю наступнае:

1. У бліжэйшы час мэтай эканамічнага кіравання на занятых рускіх тэрыторыях не з’яўляецца аднаўленне ўсёй гаспадаркі, насупраць, вялікія памеры рускіх тэрыторый і недахоп патрэбных спецыялістаў вымушаюць праводзіць палітыку канкрэтных прыярытэтаў у галіне эканомікі, якая б значна садзейнічала развіццю германскай ваеннай эканомікі. Асобае значэнне мае, такім

2. чынам, вырошчванне зерневых і маслічных культур, здабыча нафты і лёгкіх металаў. Прыярытэтнымі галінамі з’яўляюцца таксама і тыя, якія, як і вытворчасць сельскагаспадарчай тэхнікі і аўтамабілебудаўніцтва, ствараюць перадумовы для паспяховага вырашэння галоўных задач. Выкарыстанне ўсіх астатніх галін гаспадаркі магчыма на першых парах толькі ў той меры, у якой гэта не будзе адмоўна ўплываць на вырашэнне галоўных задач; яно [выкарыстанне астатніх галін] павінна адкладвацца на задні план да той пары, пакуль не будзе гарантаванае задавальненне германскіх інтарэсаў у названых сектарах, важных ва ўмовах вайны. Такі курс прадвызначае тое, што на розных тэрыторыях захаванне і аднаўленне гаспадаркі будзе адбывацца па-рознаму.

2. Для таго, каб па магчымасці пазбегнуць спынення вытворчасці ў сельскай гаспадарцы і збоеў у пастаўцы сельскагаспадарчай прадукцыі, неабходна скараціць пануючую форму гаспадарання – сістэму калгасаў, на крайні выпадак у аблегчанай форме «агульнага двара», і саўгасаў. Вырашальным момантам з’яўляецца тое, каб у сельскай гаспадарцы на занятых тэрыторыях і асабліва ў раёнах, маючых лішкі, прызначаліся нямецкія кіраўнікі, якія павінны спрабаваць дасягнуць на давераных ім прадпрыемствах максімальна высокай вытворчасці, і каб прадукцыя паступала перш за ўсё туды, дзе яна найбольш неабходна для германскай ваеннай эканомікі. Каб на занятых тэрыторыях гарантаваць цэнтралізаваны збор сельгаспрадукцыі і яе размеркаванне ў адпаведнасці з становішчам у харчовым забеспячэнні нямецкага насельніцтва, я лічу неабходным стварыць «Цэнтральнае гандлёвае таварыства Ост па пытаннях збыту і нарыхтоўкі сельскагаспадарчай прадукцыі», якое б валодала выключным правам на гандлёвую дзейнасць (манапольнае прадпрыемства) і поруч са зборам і размеркаваннем сельгаспрадукцыі пачало б забяспечваць сельскую гаспадарку на занятай тэрыторыі прамысловай прадукцыяй і спажывецкімі таварамі, пакуль немагчыма адкрыць самастойныя гандлёвыя прадпрыемствы без пагрозы для паставак харчовай прадукцыі.

3. Нафтаздабыча на рускіх тэрыторыях у сілу яе выключнага значэння для германскага вермахта і эканомікі павінна пастаяна знаходзіцца ў руках немцаў. Таму я даручыў кантынентальнай манаполіі па нафце прыняць пад сваё кіраўніцтва ўсе выяўленыя месцазнаходжанні нафты. Я пакідаю за сабой права аддаваць такія загады, адпаведна якім прадпрыемства і іншыя сыравінныя сферы будуць перададзены ў валоданне германскім прадпрыемствам, калі гэта адпавядае інтарэсам германскай эканомікі ў цэлым.

4. Прымаючы прапанову спадара рэйхсміністра эканомікі, я лічу неабходным згадаць, каб наступныя манапольныя таварыствы былі створаны ў адпаведнасці са стандартамі выкладзеных дагавораў і былі накіраваны на месцы іх дзейнасці прадстаўнікамі выканаўчай улады:

а) таварыства па горназдабываючай і металургічнай прамысловасці Остланд павінна кіраваць рускай вуглездабычай, металургіяй і жалезаруднай прамысловасцю ў адпаведнасці з інтарэсамі германскай ваеннай эканомікі,

б) таварыства па выпуску войлаку і прадзільнага палатна Остланд павінна кіраваць рускай прамысловасцю гэтай галіны ў адпаведнасці з інтарэсамі германскай ваеннай эканомікі.

<…>

6. Увогуле выбар сродкаў кіравання галінамі эканомікі, маючых важнае значэнне для вайны, вызначаецца выключна мэтазгоднасцю, г. зн. неабходна пастаянна дабівацца максімальна эфектыўнага кіравання.

У далейшым найбольшай эфектыўнасці кіравання гаспадаркай неабходна чакаць не ад бальшавіцкай калектыўнай гаспадаркі, а ад прыватнай гаспадаркі на аснове кантролю з боку дзяржавы. Такім чынам, захаванне сістэмы калектыўнай гаспадаркі з’яўляецца пакуль вымушанай мерай, якая дапамагае пазбегнуць збоеў у забеспячэнні германскага вермахта і эканомікі, якія могуць узнікнуць у выпадку нечаканага змянення форм гаспадарання.

7. Рашаючым фактарам ва ўсіх мерапрыемствах з’яўляецца ў канечным выніку тое, каб галіны гаспадаркі, якія маюць вырашальнае значэнне для вайны, захоўвалі абсалютны прыярытэт. Я чакаю ад усіх гаспадарчых службаў на занятых усходніх тэрыторыях захавання дадзенага прынцыпу пры любых абставінах.

Герынг

ВА-МА. RW 31/132. Bl. 16–17.

Публикуется впервые.